Türkçede sık sık kullandığımız birleşik kelimeler bulunmaktadır. Bu birleşik kelimeler, dil becerilerimizi ve dil anlamını zenginleştiren kelimelerdir. Ancak bazı birleşik kelimelerin nasıl yazıldığı hakkında karışıklık yaşanmaktadır. Bazı birleşik kelimeler ayrı yazılırken bazıları ise birleşik yazılmaktadır. Türkçede iletişim kurarken veya metin yazımında hata yapmamak için bu kelimelerin ayrı veya birleşik yazıldığını bilmek fayda sağlamaktadır. 

İlerlet.com olarak bu blog yazısında sizler için ayrı yazılan birleşik kelimeleri derledik. Siz de bu kelimeleri öğrenerek ve cümle içerisinde kullanımlarını görerek Türkçe dil becerilerinizi artırabilirsiniz. Gelin, bu kelimeleri beraber keşfedelim!

TDK’ye Göre Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler Nelerdir?

●     Yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiillerde(etmek,eylemek,olmak,kılmak) eğer iki kelime birleştiğinde ilk kelime Türkçe dil bilgisi kurallarından ses türemesi veya düşmesine uğramazsa bu kelimeler ayrı yazılır.

Örneğin; yok etmek, not almak, kabul etmek, kul olmak, namaz kılmak vs. gibi kelimeler birleştiğinde ses düşmesinde veya türemesine uğramadığı için ayrı yazılmaktadır.

●     İki kelime birleştiğinde ikisinin de ayrı olarak kullanıldığındaki bireysel anlamı değişmiyorsa bu kelimeler de ayrı yazılır.

Örneğin; köpek balığı, deve dikeni, kayısı kurusu, ateş böceği, bal arısı, Ankara kedisi gibi kelimeler, birleştiğinde iki kelime de anlam değişikliğine uğramamaktadır. Bu nedenle bu tarz birleşik kelimeler ayrı yazılmaktadır.

NOT : Birleştiğinde anlamı değişen şu kelimeler birleşik yazılmaktadır. Örneğin; narçiçeği birleştiğinde bir renk adına dönüşmektedir. Ya da çöreotu kelimesi de birleştiğinde ses düşmesine uğramaktadır. Bu nedenle bunun gibi kelimelerin doğru yazılışı birleşik olmalıdır.

     Bazı alet veya eşya ismiyle birleşen bazı kelimeler bulunmaktadır. Bu kelimeler de ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; dikili taş, duvar saati, üst geçit, toplu iğne gibi içerisinde eşya veya alet adı geçen kelimeler ayrı yazılmaktadır.

• Ulaşımla ilgili herhangi bir kelime de TDK’ye göre ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; çevre yolu, deniz yolu, arnavut kaldırımı vb.

• Bir olayı, bir durumu belirten kelimeler de ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; iş birliği, yer çekimi, baş ağrısı vb.

• Bilim veya bilgi kelimeleri birleştiği kelimeyle ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; ses bilgisi, toplum bilimi vb.

• İçerisinde yiyecek-içecekten bahseden kelimeler de ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; irmik helvası, çiğ köfte, beyaz peynir vb.

• Gökyüzü, gezegen gibi gök cisimleri ile ilgili kelimeler de ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; gök taşı, kutup yıldızı vb.

• Temel gölgeler yer adlarıyla birleştiğinde ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; İç Anadolu, Doğu Anadolu vb.

• Sıra, dış ve iç kavramlarıyla oluşan kelimeler ayrı yazılır.

Örneğin; ceviz içi, yanı sıra, kanun dışı vb.

• Alt ve üst kavramları somut bir şekilde yer belirtiyorsa bu kelimeler de ayrı yazılmaktadır.

Örneğin; deri altı, böbrek üstü bezi vb.

Ayrı Yazılan Birleşik Kelimelere Örnekler

Ayrı yazılan birleşik kelimelerin kullanıldığı cümle örneklerine bakalım:

1. Eve yeni aldığım duvar saatini annem çok beğendi.
2. Kuzey yıldızının gökyüzündeki en parlak yıldız olduğunu söylüyorlar.
3. Ankara, Türkiye’nin İç Anadolu bölgesinde yer alır.
4. Karşıdan karşıya geçmek için üst geçidi kullanmalısın.
5. İş yerinden gelen teklifi neden kabul etmedin?

İlerlet.com'un sunduğu kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimi sayesinde her öğrenci kendi hızında ilerleyebilir ve eksiklerini kolayca tamamlayabilir. Platform ayrıca, öğrencilerin konu testlerini çözerek bilgilerini pekiştirmelerine ve eksiklerini görmelerine olanak tanır.

İlerlet.com ile Türkçe dil bilgisinde daha başarılı olmak için:

● İlerlet’teki  konu anlatımlarını ve video derslerini izleyin.

● Çözümlü örnek soruları inceleyerek problemleri çözme tekniklerini öğrenin.

● İnteraktif alıştırmaları çözerek bilgilerinizi pekiştirin.

● Konu testlerini çözerek eksiklerinizi görmeye ve tamamlamaya çalışın.

Bu ve benzer konu başlıkları için blog yazılarımıza göz atmayı unutmayın!